بحث LLM ها (مدل‌های زبانی بزرگ) به عنوان مرجع تمامی سامانه‌های پردازش زبان طبیعی جدید مثل ChatGPT, Claudia, Bard و غیره موضوعی بسیار مهم است که در کشور چندان به آن توجه نشده. این موضوع فقط یک موضوع مربوط به فناوری و اصطلاحا لاکچری نیست. همین امروز نقش واضح آن در انواع ابزارها بالاخص موتورهای جویشگر و چت‌بات‌ها مشخص و مبرز است و چند صباحی دیگر عملا هیچ سامانه‌ای بدون استفاده از LLM ها وجود نخواهد داشت. حال مشکل کجاست؟
اگر امروز دغدغه پیام رسان‌ها و عدم امکان کنترل محتوا روی آن‌ها وجود دارد فردای نه چندان دور این LLM ها هستند که هدایت فرهنگی را بر عهده خواهند گرفت و با ارایه محتوای عالی (اما هدایت‌شده) کنترل افکار را بر عهده می‌گیرند. در حوزه این مخاطره اتحادیه اروپا و حتی اندیشکده‌های مختلف در آمریکا ابراز نگرانی کرده‌اند. اینکه اعراب به سرعت سرمایه‌گذاری در این حوزه را شروع کردند و به عنوان نمونه «جیس» را ایجاد کرده‌اند فقط بحث رقابت علمی و اقتصادی نیست.
عدم توجه به توسعه LLMها در کشور موجب وابستگی غیرقابل جبران در همه حوزه‌ها اعم از فرهنگی، اقتصادی و سیاسی می‌شود.
باید LLM بومی داشته باشیم و بر روی استفاده الزامی از آن و عدم صدور مجوز برای استفاده از LLM غیر بومی تاکید داشته باشیم. اینجا بحث صرفا اقتصادی و حمایت از محصول بومی نیست بلکه موضوع مخاطرات فرهنگی – سیاسی – امنیتی است.
مهران ضیابری
